KỈ NIỆM NHỎ Ở BIÊN GIỚI - NĂM 1979
Lê Bá Hạnh
Tôi đã loáng thoáng biết nhiệm vụ
đi biên giới nên hồ hởi chuẩn bị lên đường như mấy năm trước (1972) Ghi chép tội ác của đế quốc Mỹ.
Chừng 200 cây số đi từ sáng tối mịt
mới tới: Xe khách đi được một đoạn, hành quân đường bộ một đoạn; ngồi trên
thùng xe cày một đoạn, tiếp đến ngồi trên xe “zin ba cầu” của quân đội chở gạo
và súng đạn. Nắng hanh, đường càng nhiều ổ gà ổ voi, tất cả phủ lớp bụi đỏ da
cam. Bữa tối tôi không nhớ ăn cái gì nhưng rất ngon và no bụng, rau xanh đương
nhiên ăn thỏa sức, đó là khu sơ tán, cánh đồng Quất Lâm.
Rửa mặt mũi qua loa rồi lên giường
lăn quay ra ngủ. Nửa đêm thức giấc vì một loạt súng AK hối hả làm mấy cán bộ phòng
chiếu bóng dày dạn kinh nghiệm cũng phải giật mình thò cổ ra khỏi chăn nghe
ngóng. Một lúc sau, tiếng AK lại nổ vài viên một cầm canh; tiếng súng cối bắn cấp
tập bên kia biên giới như tiếng sóng đều đặn đã quen thuộc không ai quan tâm…
Tiếng gà gáy lẻ loi, mặt trời đỏ
rực nhô lên ngay trước cửa nhà. Đánh răng rửa mặt, tôi nhìn vào ang
nước trong veo không nhận ra chính mình. Tôi chợt thấy, đi theo hướng đông, mặt
trời mọc là thị xã Móng Cái; sau lưng là hướng tây có dẫy núi cao trùng điệp là
chốt chặn chống quân xâm lược, tiếng súng AK là từ đấy; bên kia dẫy núi này là
lính Trung Quốc thường xuyên bắn tập loại súng cối nổ “ình oàng” mấy tháng
trước tràn qua bắn phá, chiến sĩ và nhân dân ta đã đổ máu. Đường chim bay chỉ
dăm nghìn mét, ngắn hơn đường chúng tôi đi vào thị xã Móng Cái. Nhưng tôi tin
các chiến sĩ biên phòng đủ lương thực và súng đạn giữ chốt kìm chân quân xâm
lược, đủ thời gian đưa chúng tôi đến nơi an toàn…(Không ai nói ra điều này
nhưng tôi tin như vậy...)
Chúng tôi được hướng dẫn chạy khom
khom qua cầu Ka Long, nơi đây thường xuyên bị khống chế bởi đạn 12ly 7 từ ngôi
nhà như lô cốt bên kia biên giới cách chừng vài trăm mét, đầu cầu là bức tường
lớn để vẽ tranh cổ động trực quan, thấp phía dưới là biển chỉ đường: Đi thẳng
là vào thị xã, rẽ phải là tới Mũi Ngọc nét chấm đầu tiên của chữ “S” hình đất
nước Việt Nam.
Thị xã Móng Cái không còn ngôi nhà
nguyên vẹn, những chum sành, ang sành to mấy người ôm bị đập phá không thương
tiếc. Các lò nung bên bờ sông, điểm nhấn tuyệt đẹp bên bờ Ka Long đã đi vào thơ
vào họa cũng bị san phẳng. Cả dẫy phố đổ nát chúng tôi sửng sờ luyến tiếc và
không biết nên buồn hay vui khi thấy các chiến sĩ biên phòng phá sàn gỗ lim ở
nhà số 42 Phố Chính. Nơi đây ngày 19/ 10/ 1946 Thành lập chi bộ Đảng CSVN huyện
Móng Cái (di tích lịch sử cần bảo vệ) phá sàn gỗ chỉ lấy củi sưởi ấm…
Đợt này chúng tôi không phải đi ghi
tội ác của quân xâm lược. Chỉ làm việc: “đóng đinh leo thang trèo tường kẻ vẽ
khẩu hiệu phóng to những tranh cổ động cấp trên đã xét duyệt: Trồng cây gì,
nuôi con gì - xây dựng nước giàu dân mạnh và Không có gì quý hơn độc lập tự do!”,
chúng tôi lăn lưng ra làm cho nhanh để có thời gian đi kí họa những trọng điểm
mắt mình nhìn thấy, trái tim mình xót xa đau buốt… Sau này chúng tôi mới biết chính
xác hầu hết các chiến sĩ biên phòng trên cao điểm đều hi sinh anh dũng bảo vệ
từng tấc đất và kẻ xâm lược đều phải trả giá khá đắt…
Cũng nội dung ấy, chúng tôi qua các
huyện Tiên Yên, Quảng Hà như một cái máy: Leo thang trèo tường kẻ vẽ khẩu hiệu
rồi tranh thủ đi vẽ kí họa.
Họa sĩ Lê Vân Hải là trưởng phòng
Văn Hóa làm trưởng đoàn Cùng Trọng Mợi ở mỏ than Mạo Khê; Đoàn Hựu ở cơ khí Cẩm
Phả, tôi ở ngành Than. Xong nhiệm vụ chúng tôi lại trở về cơ quan làm việc…
Năm 2012, chẳng tin vào thuyết ngày
tận thế của bà VanGa. Tôi tò mò trở lại những nơi tôi vẽ, nơi các chiến sĩ biên
phòng đã chiến đấu trút hơi thở cuối cùng… Không ngờ đã thay đổi khác lạ.
Chiếc điện thoại chụp được vô vàn kiểu ảnh làm
kỉ niệm.
LBH
